صفات القاضی

در این پژوهش، ضمن بیان تاریخچه ای از قضاوت در اسلام و اهمیت منصب قضا در فقه اسلامی، به بررسی اوصاف قاضی و بایسته های قضاوت در فقه امامیه پرداخته شده و شرایط لازم برای احراز مسند قضاوت تبیین گردیده است. نویسنده در سه فصل شرایط قضاوت و قاضی را در فقه امامیه بررسی نموده است. در فصل اول، ابتدا به تعریف لغوی و اصطلاحی و فقهی قضا پرداخته و فرق بین قضا و فتوا را بیان نموده است. آن گاه تاریخچه ای از قضاوت در اسلام ارائه نموده و تاریخ قضا را قبل از اسلام، در یونان باستان، روم، دوران جاهلیت و تاریخ آن از صدر اسلام تا عصر کنونی و از دوران بنی امیه، بنی عباس، دوران حکومت عثمانی ها، فاطمی ها و ایوبی ها شرح و بررسی کرده است و در خصوص فراز و نشیب های قضاوت در این دوران، تحقیقی تاریخی انجام داده است. در فصل دوم، به تفسیر و اثبات دلایل مشروعیت قضاوت در فقه اسلامی پرداخته شده و مستندات قرآنی، روایی، اجماع، دلیل عقلی، سیره و بنای عقلا در این زمینه مطرح شده است. در فصل سوم ابتدا شرایط قاضی و دلایل مربوط به این شرایط بیان شده و ویژگی های لازم برای قضاوت، مانند بلوغ، عقل، ذکوریت (مرد بودن)، اسلام، ایمان، طهارت مولد (حلال زاده بودن)، عدالت، ضبط (حافظه خوب داشتن)، علم استقلال در فتوا، کتابت (خواندن و نوشتن دانستن)، حریت (آزاد بودن) و سایر شرایط فردی عنوان گردیده است. اصناف قضاوت، مانند قاضی تحکیم و قاضی منصوب و شرایط و ویژگی های هر یک از این قضات مباحث دیگر این فصل است.